Σε συζητήσεις τόσο με εξεταζόμενους όσο και με άτομα του οικογενειακού ή φιλικού μας περιβάλλοντος, συχνά προκύπτει το ζήτημα της δίαιτας και τους λόγους για τους οποίους τα αποτελέσματά τους είναι βραχυπρόθεσμα. H εμπειρία αλλά και οι σύγχρονες κλινικές μελέτες αναδεικνύουν πλέον αρκετά αρνητικά στοιχεία σε σχέση με τις κλασικές υποθερμιδικές δίαιτες, μεταξύ των οποίων τα εξής:
- Έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία: Υπάρχουν πλέον αρκετές ιατρικές μελέτες που δείχνουν ότι η δίαιτες που βασίζονται στη μείωση των θερμίδων, αλλά δεν βελτιώνουν συνολικά τις διατροφικές συνήθειες, κάνουν κακό στην υγεία, με παρενέργειες όπως δυσκοιλιότητα, αδυναμία, ατονία, αδυναμία συγκέντρωσης, απώλεια μυϊκού ιστού, διαταραχές περιόδου κλπ.
- Σχεδόν πάντα καταλήγουν σε επαναπρόσληψη βάρους: Η δίαιτα δυστυχώς δεν μας μαθαίνει να τρώμε σωστά, αλλά αντιθέτως να τρώμε λιγότερο από τροφές που συνολικά επιβαρύνουν τον οργανισμό μας. Το αποτέλεσμα είναι η απώλεια βάρους στην περίοδο της εφαρμογής και η επαναπρόσληψή του μετά. Η αιτία αυτού είναι η μείωση του μεταβολισμού: Ένα τυπικό παράδειγμα είναι μια γυναίκα μέσης ηλικίας που ξεκινά δίαιτα με 80 κιλά βάρους και μεταβολισμό 1600 θερμίδων και την ολοκληρώνει έξι μήνες μετά, έχοντας χάσε 10 κιλά. Επειδή ωστόσο από αυτά τα δέκα κιλά τα έξι είναι μυϊκός ιστός, ο μεταβολισμός έχει μειωθεί στις 1300 θερμίδες και τα κιλά επιστρέφουν με την επαναφορά στην πρότερη διατροφή.
- Οι δίαιτες συχνά συνοδεύονται από το σύνδρομο «γιο-γιο»: Πρόκειται για το συχνό φαινόμενο της συχνής αυξομείωσης του βάρους, το οποίο λειτουργεί εξαιρετικά επιβαρυντικά για το σώμα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό μιας νεαρής κοπέλας η οποία είναι 70 κιλά και με δίαιτα καταφέρνει να φτάσει τα 60. Μειώνοντας δραματικά την ποσότητα του φαγητού χάνει 5 κιλά μυϊκή μάζα και 5 κιλά λίπος σε 3 μήνες και ξαναρχίζει την κακή διατροφή που έκανε. Μετά από 1 χρόνο έχει ξαναπάρει τα 10 κιλά, αλλά αυτήν την φορά πήρε 6 κιλά λίπος και 4 κιλά μυϊκή μάζα. Ο ίδιος κύκλος συνεχίζεται αρκετές φορές, με δίαιτες περιοδικών, χημικές δίαιτες, διαιτολόγους κ.ο.κ. αλλά μακροπρόθεσμα το αποτέλεσμα είναι να αλλάξει το σώμα της, φτάνοντας πλέον να είναι στα ίδια κιλά αλλά με πολύ μεγαλύτερο ποσοστό λίπους. Ως συνέπεια της αύξησης του ποσοστού λίπους στο σώμα της κοπέλας έχουμε μείωση του μεταβολισμού (γιατί ο μεταβολισμός εξαρτάται από την μυϊκή μάζα, που είναι 6 φορές πιο ενεργή μεταβολικά)
- Η στέρηση της ποσότητας της τροφής αυξάνει την πιθανότητα βουλιμίας: Σύμφωνα με ιατρικές έρευνες έχει αποδειχθεί ότι όσοι κάνουν δίαιτα μειώνοντας την ποσότητα της τροφής που τρώνε, οδηγούνται σε βουλιμικές συμπεριφορές. Αυτό γίνεται γιατί το κέντρο ελέγχου την όρεξης αποσυντονίζεται όταν στερούμε από τον οργανισμό ποσότητα τροφής. Παράλληλα, έχει επίσης αποδειχθεί ότι η στέρηση ποσότητας τροφής αυξάνει την ηδονή που αντλεί κάποιος από τις τροφές, ειδικά αν πρόκειται για τροφές με χαμηλή διατροφική αξία (γλυκά, παγωτά, αρτοποιήματα κλπ.). Το αποτέλεσμα είναι ότι όταν το άτομο σταματήσει τη δίαιτα, έχει ήδη συνηθίσει να «ξεσπάει» σε τροφές χαμηλής διατροφικής αξίας. Αυτό προκαλεί ενοχές και απογοήτευση και σπρώχνει το άτομο να ξανακάνει δίαιτα και να ξαναμπεί σε έναν φαύλο κύκλο που καταστρέφει την υγεία του και τον μεταβολισμό του.
- Δεν ενθαρρύνουν την κατανάλωση του σπιτικού φαγητού: Δυστυχώς, μια συχνή συνέπεια της υποθερμιδικής δίαιτας είναι ότι κάποιος οδηγείται σε χειρότερη διατροφή τελικά. Δηλαδή, αντί να τρώει κάποιος καλύτερα, όπως όφειλε, τρώει λιγότερο, αλλά χειρότερες τροφές! Πολύ συχνά, το προτεινόμενο εβδομαδιαίο διαιτολόγιο είναι γεμάτο από σνακ όπως τοστ, τρόφιμα light – χαμηλών δηλαδή λιπαρών, αλλά συχνά με υψηλή περιεκτικότητα σε γλυκαντικά – καθώς και άλλες αρκετά επεξεργασμένες τροφές, ενώ περιορίζουν την κατανάλωση οσπρίων, ωφέλιμων λιπαρών οξέων όπως το ελαιόλαδο κ.α. Σίγουρα η συχνή κατανάλωση έτοιμων τροφών υψηλής επεξεργασίας οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, είναι ωστόσο σε κάθε περίπτωση λυπηρό το γεγονός πως οι περισσότεροι επαγγελματίες της διατροφής δεν ενθαρρύνουν τη στροφή προς την παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή.
- Η αποτυχημένη προσπάθεια δίαιτας προκαλεί αυξημένα αρνητικά συναισθήματα ενοχής και κατάθλιψης: Ένα τυπικό διαιτολόγιο υποθερμιδικής δίαιτας αποτελείται από τα εξής: για πρωινό ένα τοστ, για δεκατιανό δέκα αμύγδαλα, ψητό-σαλάτα για μεσημεριανό και μέχρι το βράδυ δυο ακόμη φρούτα και ένα γιαούρτι χαμηλών λιπαρών. Πρόκειται για μια διατροφή που είναι αδύνατον να ακολουθήσει κάποιος για μεγάλο χρονικό διάστημα και που ωστόσο πολλοί επαγγελματίες της διατροφής αποδίδουν τη μη τήρησή της σε έλλειψη βούλησης και αδυναμία χαρακτήρα. Αυτό έχει ως συνέπεια έναν επιπλέον κύκλο αρνητικών συναισθημάτων, αυτολύπησης και ενοχής που αποθαρρύνουν την οποιαδήποτε προσπάθεια σωστής διατροφής.