Το κάπνισμα αποτελεί αδιαμφισβήτητα την πιο βλαβερή συνήθεια για την υγεία μας, καθώς εμπλέκεται στην παθογένεια πολλών νοσημάτων, όπως η αθηροσκλήρωση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος και διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα. Αν αυτός που καπνίζει είχε την δυνατότητα να «δει» λίγο πιο μέσα τι γίνεται στον οργανισμό του και σε τι στρες υποβάλλει τα αγγεία του κάθε φορά που ανάβει ένα τσιγάρο, σίγουρα θα έκοβε αμέσως αυτή τη συνήθεια. Παράλληλα, κάτι που οι περισσότεροι αγνοούν, είναι ότι το κάπνισμα δεν είναι επιζήμιο μόνο λόγω της πίσσας και της νικοτίνης του τσιγάρου, αλλά και λόγω της αύξησης που προκαλεί στη παραγωγή των ελευθέρων ριζών. Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο καπνός του τσιγάρου περιέχει τουλάχιστον 4000 τοξικές ουσίες.
Το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες που αυξάνουν τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών και προκαλεί “οξειδωτικό στρες”. Ακόμα και το κάπνισμα τσιγάρων με μειωμένη πίσσα και νικοτίνη – τσιγάρα light, όπως συνηθίζουμε να τα αποκαλούμε- δεν πρέπει να αποτελεί άλλοθι για τους καπνιστές, αφού συμβάλλει έντονα στην αύξηση των επιπέδων «οξειδωτικού στρες» στον οργανισμό. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ένα τσιγάρο οδηγεί στη δημιουργία τρισεκατομμυρίων ελευθέρων ριζών επηρεάζοντας καθοριστικά την οξειδωτική κατάσταση του οργανισμου.
Το κάπνισμα αρχίζει να προκαλεί βλάβες στο DNA του καπνιστή μέσα σε λίγα λεπτά από την εισπνοή, σύμφωνα με μία νέα μελέτη που καταδεικνύει ότι πολύ σύντομα έπειτα από την έναρξή του αρχίζει να αυξάνεται ο κίνδυνος αναπτύξεως καρκίνου. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, αμέσως σχεδόν μόλις εισέλθει στον οργανισμό ο καπνος μετατρέπεται σε μια τοξική ουσία, η οποία μέσα σε 15 έως 30 λεπτά από την εισπνοή του καπνού επιτίθεται στο γενετικό υλικό των κυττάρων και αρχίζει να προκαλεί βλάβες στο DNA.
Επίσης έχει βρεθεί ότι στους καπνιστές είναι επηρεασμένη και αρκετά επιβαρυμένη η αντιοξειδωτική άμυνα. Το ασκορβικό οξύ, βασικό αντιοξειδωτικό του οργανισμού έχει βρεθεί ελαττωμένο, τόσο σε ενεργητικούς, όσο και σε παθητικούς καπνιστές, ανεξάρτητα από τις διαιτητικές τους συνήθειες. Τα επίπεδα του ψευδαργύρου από την άλλη μεριά, που λειτουργεί προστατευτικά, είναι ελαττωμένα. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι τα επίπεδα της βιταμίνης Ε βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα. Έτσι η δυσμενής επίδραση του καπνίσματος μπορεί εύκολα να αναδειχθεί.
Ωστόσο η βλαπτική δράση του τσιγάρου δεν περιορίζεται εδώ. Η νικοτίνη και συνακολούθως οι ελεύθερες ρίζες που περιέχονται στο τσιγάρο αυξάνουν το βαθμό οξείδωσης της LDL χοληστερόλης και προάγει την αθηροσκλήρωση. Πολλές μελέτες μάλιστα αποδεικνύουν ότι το κάπνισμα εξασθενεί το αμυντικό μηχανισμό του οργανισμού ενάντια στην οξείδωση της LDL. Γι'αυτό παρατηρούνται υψηλά επίπεδα οξειδωμένης LDL σε καπνιστές. Επίσης το μονοξείδιο του αζώτου που αποτελεί σημαντικό ρυθμιστή της αρτηριακής πίεσης καταστρέφεται από τις ελεύθερες ρίζες αυξάνοντας την επικινδυνότητα εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η μέτρηση του οξειδωτικού στρες και της αντιοξειδωτικής άμυνας θεωρείται απαραίτητη εξέταση για τα άτομα που καπνίζουν, καθώς η οξειδωτική βλάβη από τις ελεύθερες ρίζες είναι πολλάπλάσια σε σχέση με τους μη καπνιστές. Η μέτρηση αυτή θα αξιολογήσει την έκταση της οξειδωτικής ζημίας που έχει υποστεί ο οργανισμός από το τσιγάρο και θα αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για την πρώιμη ανίχνευση ασθενειών που συνδεόνται με το κάπνισμα. Επίσης η αξιολόγηση της αντιοξειδωτικής άμυνας θα αναδείξει τις ανάγκες του οργανισμού σε αντιοξειδωτικές ουσίες και θα βοηθήσει στο σχεδιαμό ενός προγράμματος αντιοξειδωτικής διατροφής για την ενίσχυση της άμυνας ενάντια στις ελεύθερες ρίζες.