Εξέταση Οξειδωτικού Στρες

Οξειδωτικό στρες

Μεγάλο μέρος της ερευνητικής κοινότητας ασχολείται με την έρευνα μεθόδων επιβράδυνσης της γήρανσης και της αναστολής της εξέλιξης των εκφυλιστικών ασθενειών, όπως καρδιοπαθειών, του καρκίνου, του σακχάρου (σακχαρώδη διαβήτη), αθριτικών και άλλων παθήσεων.

Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον ποικίλων ερευνών έχει επικεντρωθεί στις "ελεύθερες ρίζες" και το λεγόμενο "οξειδωτικό στρες" καταδεικνύοντας την καταστρεπτική επίδραση τους στο ανθρώπινο σώμα.

Τι είναι το οξειδωτικό στρες

Οξειδωτικό στρες είναι η φθορά που προκαλείται στον οργανισμό μας, μέσω της αυξημένης παραγωγής ελευθέρων ριζών. Η φθορά αυτή προκαλείται μέσω της διαδικασίας οξείδωσης.

Η οξείδωση αποτελεί μια φυσιολογική διαδικασία που συντελείται σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς μέσω της πρόσληψης οξυγόνου. Στον ανθρώπινο οργανισμό κατά την οξείδωση παράγονται ουσίες γνωστές ως ελεύθερες ρίζες.

Για να αντιληφθούμε τη βλάβη που προκαλείται στον οργανισμό μας από τις ελεύθερες ρίζες, αρκεί να φανταστούμε την οξειδωση του σιδήρου ("σκουρία") μετά από την επαφή του με το οξυγόνο.

Η οξειδωτική καταστροφή από τις ελεύθερες ρίζες αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της ηλικίας και θεωρείται ότι αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες της διαδικασίας της γήρανσης καθώς και πλήθος εκφυλιστικών παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης, ο καρκίνος, η νόσος Alzheimer, η σκλήρυνση κατά πλάκας κ.α.

Τι είναι οι "ελεύθερες ρίζες" και γιατί απειλούν την υγεία μας

Οι ελεύθερες ρίζες είναι ουσίες που παράγονται από τον οργανισμό μας, τόσο κατά τη διαδικασία φυσιολογικών λειτουργιών, όπως ο μεταβολισμός των τροφών και η σωματική άσκηση,κάπνισμα-βλάπτει-/' title='Το κάπνισμα βλάπτει;'> όσο όμως και από εξωγενείς παράγοντες όπως το κάπνισμα, η εισπνοή ρύπων, η ηλιακή ακτινοβολία και άλλα. 

Ας δούμε όμως πως παράγονται οι ελεύθερες ρίζες.

Οι ελεύθερες ρίζες παράγονται κατά τη διάρκεια των διεργασιών του μεταβολισμού μέσω της πρόσληψης του οξυγόνου που χρησιμοποιείται για τις βιολογικές καύσεις. Οι ουσίες αυτές είναι απαραίτητες για την εξολόθρευση παθογόνων μικροβίων και ιών που εισβάλλουν στο σώμα μας . Υπό κανονικές συνθήκες, μόλις οι ελεύθερες ρίζες επιτελέσουν την αποστολή τους καταστρέφονται από τα αντιοξειδωτικά συστήματα του οργανισμού.

Όταν όμως το ανοσοποιητικό σύστημα βρίσκεται σε κατάσταση διαρκούς υπερδιέγερσης (π.χ. εξαιτίας του καπνίσματος ή του έντονου στρες) παράγονται πολύ μεγαλύτερες ποσότητες ελευθέρων ριζών από όσες μπορεί να εξουδετερώσει ο οργανισμός. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαταράσσεται η ισορροπία μεταξύ της παραγωγής ελεύθερων ριζών και της αντιοξειδωτικής άμυνας του οργανισμού και να προκαλείται το οξειδωτικό στρες - φαινόμενο καταστροφικό για τους ιστούς και την υγεία μας, καθώς χιλιάδες ελεύθερες ρίζες οξυγόνου πολιορκούν τα κύτταρα μας, εισχωρούν στο εσωτερικό τους και κααστρέφουν το DNA τους.

Είναι ουσίες πολύ επιθετικές προς τα κύτταρα του οργανισμού μας και μπορούν να προκαλέσουν πρόωρη γήρανση και σοβαρές μεταβολικές ασθένειες όταν η φυσιολογική ικανότητα του οργανισμού μας να τις εξουδετερώσει δεν επαρκεί. Σε αυτό το σημείο γίνονται αναγκαία τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα διατροφής τα οποία περιέχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες με την ικανότητα να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες προστατεύοντάς μας. 

Οι κυριότεροι παράγοντες που αυξάνουν τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών και προκαλούν οξειδωτικό στρες είναι:

• Το κάπνισμα
• Το άγχος
• Η κακή διατροφή
• Η περιβαλλοντική ρύπανση (μόλυνση νερού, αέρα)
• Η ηλιακή (υπεριώδης) ακτινοβολία
• Τα φάρμακα 
• Το αλκοόλ
• Τα χημικά πρόσθετα των τροφών και άλλες τοξικές ουσίες

Λόγω του ότι ζούμε σε μολυσμένο περιβάλλον, τρώμε ανθυγιεινά, καπνίζουμε και έχουμε έντονο άγχος, παράγονται πολύ περισσότερες ποσότητες ελευθέρων ριζών από όσες μπορεί να εξουδετερώσει ο οργανισμός μας με αποτέλεσμα η ισορροπία μεταξύ των ελευθέρων ριζών και των αντιοξειδωτικών, που τις καταστρέφουν, να διαταράσσεται και να προκαλείται οξέιδωση στο σώμα μας. Οξείδωση σημαίνει φθορά και γήρανση.

Με τις οξειδώσεις που δημιουργούν οι παραπάνω παράγοντες προκαλούνται αλλοιώσεις στα κύτταρα μας, με αποτέλεσμα να επιταχύνεται η γήρανση του οργανισμού και η εκδήλωση χρόνιων νοσημάτων.

Οξειδωτικό στρες: Αιτία Εκφυλιστικων Ασθενειών και Πρόωρης Γήρανσης

Το οξειδωτικό στρες προκαλεί σοβαρές κυτταρικές βλάβες και γι'αυτό θεωρείται η κύρια αιτία που οδηγεί στη γήρανση και στην ανάπτυξη χρόνιων ασθενειών, όπως ο καρκίνος και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το οξειδωτικό στρες οδηγεί σε οξείδωση των βασικών συστατικών του κυττάρου, όπως τα λιπίδια, οι πρωτεϊνες και το DNA με αποτέλεσμα τη μεταβολή των δομικών και λειτουργικών τους ιδιοτήτων. 

Ο κατάλογος των ασθενειών για τις οποίες έχουν ενοχοποιηθεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό οι ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες αυξάνεται συνεχώς.

Το οξειδωτικό στρες δεν αποτελεί ασθένεια, αλλά μια αρνητική κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει ή να επιταχύνει μια ασθένεια. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η διατήρηση της ισορροπίας ανάμεσα στις ελεύθερες ρίζες και τα αντιοξειδωτικά παίζει σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της υγείας, της ευεξίας και της μακροβιότητας και μια διατάραξη της μπορεί να προκαλέσει διαταραχές και ασθένειες.

Με δεδομένο το γεγονός ότι για το σύγχρονο άνθρωπο η έκθεση σε πολλόυς από τους παράγοντες, οι οποίοι επιτείνουν την βλάβη που προκαλεί το οξειδωτικό στρες, όπως ο καπνός, το νέφος, το αυξημένο στρες, είναι ένα αναπόφευκτο στοιχέιο της καθημερινότητας, η θωράκιση του με αντιοξειδωτικές ουσίες που έχουν την ικανότητα να εξουδετερώσουν τις ελεύθερες ρίζες αποκτά ιδιαίτερη σημασία.

Με ποιο τρόπο μπορούμε να καταλάβουμε ότι έχουμε οξειδωτκό στρες;

Το οξειδωτικό στρες αποτελεί έναν ύπουλο και αόρατο εχθρό. Στα πρώτα του στάδια δε γίνεται αντιληπτό, γιατι δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα. Γίνεται αντιληπτό μόνο αφού έχει προκαλέσει βλάβες στα κύτταρα σε μεγάλο βαθμό, συχνά μη αναστρέψιμες.

Για να προλάβουμε τις βλάβες που προκαλούνται στην υγεία μας από την υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να διερευνήσουμε τα επίπεδα του οξειδωτικού στρες που υπάρχει στον οργανισμό μας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω μιας ειδικής εξέτασης, η οποία μπορεί να αξιολογήσει τόσο την οξειδωτική κατάσταση, δηλαδή την ποσότητα των ελευθέρων ριζών που παράγονται στον οργανισμό, όσο και την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού, δηλαδή την ικανότητα του οργανισμού να εξουδετερώσει τις ελεύθερες ρίζες κατά την παραγωγή τους, πριν προκληθούν βλάβες στα κύτταρα.

Η μέτρηση γίνεται με τριχοειδικό αίμα, δηλαδή με λήψη αίματος από το δάχτυλο μέσω των διεθνώς αναγνωρισμένων d-ROMs και BAP τεστ.

Η εξέταση του οξειδωτικού στρες αποτελεί ένα επαναστατικό νέο δείκτη για την κατάσταση της υγείας. Η σωστή ερμηνεία μας βοηθάει να πάρουμε έγκαιρα μέτρα για να προλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε πολλά νοσήματα που συνδέονται με το αυξημένο οξειδωτικό στρες.

Σε ποιους απευθύνεται η εξέταση;

 Η εξέταση για τη μέτρηση του οξειδωτικού στρες απευθύνεται:

• Σε υγιή άτομα προκειμένου να ανιχνευθεί το υποβόσκον οξειδωτικό στρες, πριν προκαλέσει βλάβες στα κύτταρα (πρώιμη γήρανση, ασθένειες) και να αντιμετωπισθεί.
• Σε ασθενείς που ακολουθούν συγκεκριμένη αγωγή προκειμένου να εκτιμηθεί η πορεία της θεραπείας και η εξέλιξη της ασθένειας.
• Σε εγκύους  και  αθλητές, δηλαδή άτομα σε ιδιαίτερες συνθήκες με αυξημένες διατροφικές απαιτήσεις, στα οποία η συχνή εκτίμηση του οξειδωτικού στρες είναι απαραίτητη προκειμένου να μην υποστεί βλάβες ο οργανισμός.

Κατά περιόδους όλοι οι υγιείς άνθρωποι θα πρέπει να κάνουν αυτό τον έλεγχο, καθώς δεν εξαιρείται κανείς από τον κίνδυνο υπερπαραγωγής ελευθέρων ριζών, μιας και όλοι είμαστε εκτεθειμένοι στην ηλιακή ακτινοβολία, στο φυσικό περιβάλλον, ενώ το σώμα μας επηρεάζεται επίσης από ψυχολογικούς παράγοντες, από τη διατροφή και άλλους παράγοντες που προκαλούν οξείδωση.

Πως μπορούμε να προστατευτούμε από τις βλαβερές επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες στην υγεία μας;

Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει διαφόρους μηχανισμούς άμυνας ενάντια στις ελεύθερες ρίζες αποτελούμενο από αντιοξειδωτικές ουσίες. Ωστόσο οι ποσότητες των αντιοξειδωτικών ουσιών που παράγονται φυσιολογικά από το σώμα μας δεν επαρκούν πάντα για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η υψηλή ποσότητα ελευθέρων ριζών. Καθώς είμαστε εκτεθειμένοι σε παράγοντες που συμβάλουν στην υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών (κάπνισμα, στρες, μολυσμένη ατμόσφαιρα) συνίσταται η πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών μέσα από τη διατροφή μας (φρούτα και λαχανικά) ή από αντιοξειδωτικά σκευάσματα.

Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που δρουν με τέτοιο τρόπο, ώστε να δεσμεύουν και να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, μετατρέποντας τες σε μη τοξικές, άρα και ακίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό. Τέτοιες ουσίες είναι οι βιταμίνες A,C και Ε, τα φλαβονοειδή, το σελήνιο, το Β-καροτένιο, ο ψευδάργυρος, τα διάφορα είδη λικοπενίων και πολλά άλλα. 

Για να καταλάβετε τη δράση των αντιοξειδωτικών ουσιών στα κύτταρα του οργανισμού μας φανταστείτε ένα μήλο, το οποίο, όταν το κόβετε και εκτίθεται στον αέρα, μαυρίζει. Αν το περιχύσετε με χυμό από πορτοκάλι διατηρεί το χρώμα του χάρη στην αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης C που περιέχει ο χυμός.

Η κατανάλωση αντιοξειδωτικών ουσιών από τις τροφές πιστέυεται ότι προστατεύει από το οξειδωτικό στρες και έχει θετική δράση στην ανθρώπινη υγεία. Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν την ευεργετική δράση των αντιοξειδωτικών ουσιών στο καρδιαγγειακό σύστημα, στη νόσο Alzheimer, σε διάφορες μορφές καρκίνου και άλλες παθολογικές καταστάσεις.

Οι αντιοξειδωτικές ανάγκες του κάθε ανθρώπου είναι καθαρά προσωπικές και εξαρτάται από τις συνθήκες ζωής, τα επίπεδα άγχους, την έκθεση σε περιβαλλοντικούς και διατροφικούς προ-οξειδωτικούς παράγοντες (μόλυνση, κάπνισμα, χημικά τροφίμων κ.λ.π). Μόνο μέσω της αξιολόγησης των επιπέδων του οξειδωτικού στρες και της αντιοξειδωτικής άμυνας που διαθέτουμε μπορούμε να προσδιορίσουμε τις ανάγκες μας σε αντιοξειδωτικές ουσίες, έτσι ώστε να ενισχύσουμε την υγεία μας ενάντια στις επιδράσειςτου οξειδωτικού στρες.