Όποτε το καταφέρνω ακόμα και σήμερα πηγαίνω στο χωριό του πατέρα μου, στην Ήπειρο. Το χωριό, που ονομάζεται Ασημοχώρι, βρίσκεται πάνω στον Γράμμο σε υψόμετρο 1000 μέτρων. Σήμερα, όπως είναι αναμενόμενο, είναι εγκατελειμένο, και μόνο ελάχιστοι μετανάστες από την Αλβανία μένουν σε σπίτια παλιά που τα συντηρούν για ένα μικρό μεροκάματο. Το χωριό έχει χάσει το νόημα ύπαρξής του και οι εξελίξεις του μοντέρνου τρόπου ζωής το έχουν ξεπεράσει.
Σε αυτό το χωριό, σε περίοπτη μάλιστα θέση, στο κέντρο του, βρίσκεται το πατρικό του πατέρα μου. Εκεί πέρασα μερικά από τα καλοκαίρια μου και όπως όλοι οι άνθρωποι που περνάνε μια ηλικία, νοητικά επιστρέφω εκεί για να κατανοήσω κάποια πράγματα. Αυτό το σπίτι έχει ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό: δεν έχει καθιστικό! Δεν ήταν ότι είναι μικρό, έχει 4 ευρύχωρα δωμάτια και ένα υπόγειο κελάρι. Ουσιαστικά, έχει μια τεράστια κουζίνα, ένα μεγάλο και δύο μεσαία υπνοδωμάτια. Όταν, ως παιδί και αργότερα ως έφηβος πήγαινα εκεί να περάσω το μεγαλύτερο μέρος του καλοκαιριού, θυμάμαι ότι απ' όλο το σπίτι την κουζίνα την θυμάμαι καλύτερα. Οι θείες μου και η γιαγιά μου σε αυτήν την κουζίνα περνούσαν σχεδόν όλη τους την ημέρα, και η γιαγιά μου κοιμόταν μάλιστα εκεί. Εκεί ήταν το κέντρο του σπιτιού. Ακόμα και οι επισκέπτες, που ήταν οι γείτονες, εκεί έπιναν τον καφέ τους, εκεί έλεγαν τα "μαντάτα" τους, μικρής σημασίας ιστορίες ενός μικρού χωριού που ζωντάνευε το καλοκαίρι. Ακόμα και εμείς, τα μικρά παιδιά, όταν κουραζόμασταν από το παιχνίδι και γυρίζαμε σπίτι, μόνο στην κουζίνα πηγαίναμε, και περιτριγυρίζαμε την θεία μου που μαγείρευε και προσπαθούσαμε να αρπάξουμε καμία πατάτα, καμία πιρουνιά φαγητό ή λίγο ψωμί και τυρί μέχρι να ετοιμαστεί το φαγητό. Όταν επέστρεφα σπίτι ήταν για να φάω κυρίως. Άρα θυμάμαι καλά την κουζίνα. Μόνο στο τέλος της μέρας και μετά από πολλές φωνές μόνο γυρίζαμε το βράδυ για ύπνο στο σπίτι και επισκεπτόμασταν το υπνοδωμάτιό μας, αφού φυσικά πρώτα τρώγαμε στην κουζίνα.
Η κουζίνα ήταν το κέντρο του σπιτιού! Όλο μυρωδιές, γεύσεις, κουτσομπολιό. Στην λαϊκή αρχιτεκτονική της Ηπείρου, όπως και στον περισσότερο κόσμο εκείνη την εποχή, η κουζίνα ήταν το κέντρο του σπιτιού και η προετοιμασία του φαγητού η κύρια ασχολία των ανθρώπων. Λογικό. φυσικά σε μια εποχή που ο μόνος τρόπος για να φας ήταν να προετοιμάσεις και να μαγειρέψεις ένα γεύμα. Με τις δεκαετίες, και κυρίως στο δεύτερο μισό του αιώνα που πέρασε, η κουζίνα, από το κυριότερο και μεγαλύτερο δωμάτιο του σπιτιού άρχισε να μικραίνει και να μικραίνει. Όσο πιο "εύκολη" και γρήγορη γινόταν η προετοιμασία του φαγητού τόσο η κουζίνα μειωνόταν σε μέγεθος. Μάλιστα, στην θρυλική δεκαετία του 90 και με την βοήθεια την τεχνολογίας (απορροφητήρας) έφτασε να είναι μία εσοχή του καθιστικού! Η οικιακή "δράση" μεταφερόταν σιγά σιγα στο καθιστικό. Πλέον το κέντρο του ενδιαφέροντος δεν ήταν η προετοιμασία του γεύματος, αλλά η διασκέδαση. Η έννοια της οικιακής διασκέδασης, ξεκινώντας με την ευρεία διαθεσιμότητα πρώτα της τηλεόρασης, και μετά των βίντεο, των υπολογιστών, των παιχνιδομηχανών και των άλλων συσκευών, έγινε πρωταρχικής σημασίας και το καθιστικό μεγάλωσε σε βάρος της κουζίνας. Όσο το καθιστικό μεγάλωνε, τόσο η κουζίνα μίκραινε. Όσο η κουζίνα μίκραινε, τόσο η σημασία της προετοιμασίας γευμάτων μίκραινε, επίσης. Όσοι αγόρασαν σπίτι μετά την δεκαετία του '80 γνώριζαν ότι η προετοιμασία των γευμάτων θα ήταν ήσσονος σημασίας δουλειά μέσα στο σπίτι. Σημασία είχε η διασκέδαση. Κάπου στα μέσα αυτής της δεκαετίας άρχισαν και οι κοιλιές και οι περιφέρειες να "ανοίγουν". Όσο μίκραινε η κουζίνα, όσο το φαγητό γινόταν εύκολο και γρήγορο, τόσο αυξανόταν το λίπος των Ελλήνων (στον υπόλοιπο κόσμο η τάση ήταν αντίστοιχη).
Σήμερα, η κουζίνα είναι μικρή και υπο-εξοπλισμένη. Τα λίγα "γκάτζετς" προετοιμασίας και μαγειρέματος τροφής συνήθως μένουν άχρηστα στα ψηλότερα ράφια της μικρής κουζίνας. Για πολλούς ανθρώπους, ακόμα και οικογένειες το σημαντικότερο σκεύος της κουζίνας είναι το τηλέφωνο! Πολλοί άνθρωποι σχεδόν καθημερινά εξασφαλίζουν το γεύμα τους με την χρήση του.
Αλλά, είμαστε ό,τι τρώμε! Και ο χρόνος και η αφοσίωση που αφιερώνουμε ως οικογένεια στην προετοιμασία του φαγητού δείχνει τι είμαστε. Πολλές μητέρες παραπονούνται ότι προτιμούν το εύκολο φαγητό για να αφιερώσουν "ποιοτικό" χρόνο με τα παιδιά τους. Υπάρχει πιο ποιοτικός χρόνος να αφιερώσεις στα παιδιά σου από το να τους προετοιμάσεις ένα σπιτικό και υγιεινό γεύμα. Δηλαδή ο χρόνος μας είναι πιο ποιοτικός αν παραγγείλουμε πίτσα και δούμε το τελευταίο DVD του Disney; Είναι αυτός ποιοτικός χρόνος; Το παιδί εκτιμάει και καταλαβαίνει όταν οι γονείς του προσπαθούν να του προσφέρουν και η καλή τροφή είναι η μεγαλύτερη προσφορά της μητέρας και του πατέρα στο παιδί του. Είναι ποιοτικό να λες στο παιδί σου "κάτσε να φτιάξουμε κάτι πρόχειρο" ή "κάτι εύκολο"; Αυτή τη σημασία δίνεις στην τροφή του; Είναι αυτό ποιοτικό; Ένας παιδοψυχίατρος ή ένας παιδοψυχολόγος μπορεί να μιλάει ώρες για την σημασία της άρνησης της τροφής από το παιδί. Μάλλον σημαίνει πολλά.
Το καθιστικό λοιπόν, όπως και το λίπος των Ελλήνων, "υπερτρόφησε" σε βάρος της κουζίνας. Η σημασία της προετοιμασίας και της προσφοράς τροφής ατόνησε σε βάρος της διασκέδασης. Η εξέλιξη αυτή όμως εκτός από πρακτική πλευρά έχει και μια σημειολογική: είναι όντως πιο σημαντική η διασκέδαση από την τροφή; Είναι πιο σημαντικό οι γονείς να τρέφουν τα παιδιά τους ή να διασκεδάζουν μαζί τους; Τι μήνυμα θέλετε να λάβουν τα παιδιά σας για σας: ότι εσείς μοχθείτε για να τα τραφούν ή ότι διασκεδάζετε μαζί τους; Ίσως στην προσπάθειά μου να δώσω ένα νόημα που δεν είναι άμεσα αντιληπτό να αναγκάστηκα να γίνω μελοδραματικός, αλλά αν σας έβαλα σε σκέψεις, αξίζει και το μελόδραμα.