Η απάντηση αυτής της ερώτησης μπορεί να είναι προφανής για αρκετούς, αλλά για πολλούς ακόμα δεν έχει απαντηθεί πλήρως ή δεν έχει γίνει πλήρως αντιληπτή.
Σε αυτό το άρθρο θα ήθελα να συνοψίσω τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα για να βγάλουμε συμπέρασμα και τις κυριότερες μεθόδους διακοπής για όσους έχουν πεισθεί.
Πεποιθήσεις…
Πρόσφατα έμαθα ότι ένας φίλος μου, άντρας ετών 39, έπαθε καρδιακή προσβολή. Σοκαρίστηκα, πραγματικά γιατί το βάρος του ήταν φυσιολογικό (αν και υπήρξε παχύσαρκος) και γενικά δεν είχε (ή νόμιζε ότι δεν είχε) κανένα ιατρικά διαγνωσμένο πρόβλημα. Επίσης, δεν είχε ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, αφού δεν είχα χάσει συγγενή πρώτου βαθμού από καρδιοπάθεια σε μικρή ηλικία (<55 ετών).
Όταν τον συνάντησα μερικές εβδομάδες αφού βγήκε από το νοσοκομείο άδραξα την ευκαιρία να του θυμίσω να κόψει το τσιγάρο (πράγμα που του είχα τονίσει πολλές φορές πριν το επεισόδιο). Ευτυχώς το είχε κόψει, αν και δεν ήταν σίγουρος ότι αυτός ήταν ο λόγος που έπαθε έμφραγμα. Ο ίδιος το απέδιδε στο άγχος. Δεν αμφισβητώ καθόλου την βλαβερή επίδραση του άγχους στην υγεία, αλλά σε αυτήν την περίπτωση φαίνεται ότι το κάπνισμα παίζει σίγουρα το σημαντικότερο ρόλο .
Ως ιατρός θεωρώ κομμάτι της δουλειά μου να ενημερώνω και να εξηγώ σχετικά με τις βλαβερές συνήθειες που επιβαρύνουν την υγεία όλο τον κόσμο που ενδιαφέρεται να με ακούσει. Έτσι συχνά συνομιλώ με καπνιστές σχετικά με τις συνέπειες του καπνίσματος. Δυστυχώς, παρατηρώ ότι πολλοί δεν πιστεύουν πραγματικά ότι το κάπνισμα βλάπτει σημαντικά την υγεία . Οι περισσότεροι μου αναφέρουν θείους ή παππούδες στο χωριό που έζησαν μέχρι τα 100 και κάπνιζαν συστηματικά . Συνήθως, αυτό τους αρκεί ως δικαιολογία να συνεχίσουν την εν λόγω «απόλαυση».
Τα επιστημονικά στοιχεία
Τα επιστημονικά δεδομένα για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος είναι πάρα πολλά. Οι πρώτες μελέτες που ισχυρά συσχέτισαν το κάπνισμά με πολλές παθήσεις χρονολογούνται πολλές δεκαετίες πριν .
Οι ισχυρότερη σύνδεση είναι με τον καρκίνο του πνεύμονα. Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι από τους πιο επιθετικούς και θανατηφόρους καρκίνους και έχει το θλιβερό προνόμιο να είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρος. Έχει την ικανότητα να κάνει μετάσταση (να μεταναστεύει σε άλλες περιοχές του σώματος) όταν είναι μόλις 2 εκατοστά, άρα δεν υπάρχει κανένας τρόπος (αυτή τη στιγμή) πρόωρης διάγνωσης. Τόσο οι ακτινογραφίες, η αξονική τομογραφία και η καλλιέργεια πτυέλων έχει μελετηθεί ως πιθανή μέθοδος πρόωρης διάγνωσης, αλλά πάντα με απογοητευτικά αποτελέσματα. Αν και εμφανίζεται σπάνια και σε μη-καπνιστές, η πιθανότητα εμφάνισης αυξάνεται 10-20 φορές με το κάπνισμα. Επίσης, αν και το φίλτρο μειώνει λίγο την πιθανότητα, τα ελαφριά τσιγάρα δεν έχει αποδειχθεί ότι έχουν τέτοια επίδραση.
Φυσικά, το κάπνισμα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης σχεδόν όλων των καρκίνου του οργανισμού από 2-3 φορές, ενώ των καρκίνων του γαστρεντερικού και του ουροποιητικού (στομάχι, ουροδόχος κύστη κτλ) πολύ περισσότερο γιατί αυτά τα συστήματα αναλαμβάνουν να αποβάλουν τα προϊόντα καπνού που επικάθονται στην στοματική κοιλότητα και ο καπνιστής τα καταπίνει.
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις, με διασημότερες το καρδιακό επεισόδιο, την στεφανιαία νόσο, το εγκεφαλικό επεισόδιο και οι βλάβες των περιφερικών αγγείων είναι επίσης γνωστές. Το κάπνισμα αυξάνει έως και 5 φορές την πιθανότητα καρδιακού επεισοδίου, αν και η πιθανότητα εξαρτάται από την ηλικία του καπνιστή (η πιθανότητα είναι τεράστια για μικρές ηλικίες και μειώνεται όσο ο καπνιστής «επιβιώνει» με αποτέλεσμα μετά τα 80 η αύξηση να είναι 10-20%, όποτε και συνήθως δεν έχει νόημα να διακοπεί το κάπνισμα ). Το κάπνισμα επιβαρύνει την υγεία του καρδιαγγεικού με πολλούς τρόπους, όπως προκαλώντας αρτηριακή υπέρταση, αυξάνοντας την πιθανότητα να εμφανιστεί σακχαρώδης διαβήτης, προκαλώντας τοξική βλάβη στα αγγεία, την καρδιά και τον εγκέφαλο και πολλούς άλλους τρόπους.
Οι επιδράσεις του καπνίσματος στους πνεύμονες εμφανίζονται σχεδόν σε όλους τους καπνιστές λίγο ή πολύ και έχουν την ονομασία Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), αν και στο παρελθόν την ονόμαζαν και χρόνια βρογχίτιδα ή σπαστική βρογχίτιδα. Πρόκειται για μία νόσο που εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε καπνιστές (ή σε ανθρακωρύχους!) και μειώνει την ικανότητα των πνευμόνων να απορροφούν οξυγόνο από την ατμόσφαιρα. Οι συνέπειες είναι όψιμες, αφού γίνονται αντιληπτές μετά τα 50 συνήθως, αν και είναι τραγικές: μόνιμη και χρόνια ασφυξία, ενώ σε κάθε λοίμωξη του αναπνευστικού («κρύωμα») η πιθανότητα θανάτου είναι πάντα ορατή.
Το κάπνισμα προκαλεί σημαντικές αρνητικές επιδράσεις σε όλο τον οργανισμό και δεν είμαι σίγουρος ότι έχει νόημα να τις απαριθμήσουμε. Πλέον, πολλές παθήσεις σχετίζονται με το κάπνισμά, ακόμα και φαινομενικά άσχετες, όπως οι αιματολογικοί όγκοι, οι αρθρίτιδες και άλλες. Φυσικά προκαλεί στειρότητα (το γράφουν και στο πακέτο) και δεν έχει νόημα κάποιο ζευγάρι που δεν μπορεί να κάνει παιδιά να προσπαθεί με εξωσωματικές και άλλες μεθόδους όσο ο ένας από τους δύο καπνίζει (και ειδικά ο άντρας).
Φυσικά, τα οφέλη δεν είναι μόνο στην υγεία!
Να η ευκαιρία!
Με την πρόσφατη νομοθεσία σχετικά με την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς κοινόχρηστους χώρους ήρθε η στιγμή να σκεφτούνε σοβαρά όλοι οι καπνιστές την διακοπή του καπνίσματος. Κάτι τέτοιο θα ωφελήσει σημαντικά τους ίδιους, τους γύρω τους και την τσέπη τους.