Όλοι γνωρίζουν ότι ο μεταβολισμός είναι εξαιρετικά σημαντικός για την διατήρηση του σωστού βάρους. Ο καλός μεταβολισμός είναι ο υψηλός μεταβολισμός. Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό αρνητικά είναι αυτοί που μειώνουν τον μεταβολισμό. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι εξής:
- Ηλικία: Η ηλικία παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό. Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε πως ο μεταβολισμός μειώνεται δραματικά από την στιγμή της γέννησης μέχρι τα γεράματα. Για τους ενήλικες υπολογίστε ότι ο μεταβολισμός σας μειώνεται 3% ανά έτος.
- Φύλο: Το φύλο επίσης παίζει σημαντικό ρόλο. Στο παραπάνω διάγραμμα βλέπουμε ξεκάθαρα ότι οι άνδρες έχουν υψηλότερο μεταβολισμό από τις γυναίκες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνδρες έχουν κατά μέσο όρο περισσότερη μυϊκή μάζα από τις γυναίκες .
- Κλίμα: Οι άνθρωποι που ζουν σε θερμότερα κλίματα έχουν χαμηλότερο μεταβολισμό, γιατί όσοι ζουν σε ψυχρό κλίμα το σώμα απαιτεί περισσότερη ενέργεια για να κρατιέται ζεστό.
- Ύπνος: Κατά την διάρκεια του ύπνου το σώμα καταναλώνει λιγότερη ενέργεια. Άρα, άτομα που κοιμούνται περισσότερο έχουν χαμηλότερο μεταβολισμό.
- Μέγεθος: Οι πιο μεγαλόσωμοι έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις σε ενέργεια, γιατί το σώμα απαιτεί να καταναλώνει περισσότερη ενέργεια για να διατηρούνται τα κύτταρα στη ζωή.
- Μυϊκή μάζα: Η μυϊκή μάζα καταναλώνει 6 φορές περισσότερη ενέργεια από το λίπος. Έτσι, αν θεωρήσουμε ότι το σώμα αποτελείται από λίπος και μύες, τότε όση περισσότερη η μυϊκή μάζα, μεγαλύτερος ο μεταβολισμός .
- Άσκηση: Όταν ασκήστε ο μεταβολισμός σας ανεβαίνει πάρα πολύ. Το σώμα μπορεί σε μία ώρα να κάψει όσα καίει σε 8 ώρες ύπνου. Αλλά, και μετά την άσκηση ο μεταβολισμός αυξάνεται περίπου 10-20% για 12 ώρες για την αποκατάσταση των μυών από την προσπάθεια. Άρα, αν κάψετε 500 θερμίδες για μία ώρα στο γυμναστήριο, υπολογίστε και άλλες περίπου 100 θερμίδες περισσότερες από αυτές που κάψατε για την αποκατάσταση των μυών.
- Ορμόνες: Οι ορμόνες παίζουν τεράστιο ρόλο στον μεταβολισμό και όποια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση μπορεί να το πιστοποιήσει! Πολλές ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά οι πιο γνωστές είναι οι ορμόνες του θυρεοειδή και οι ορμόνες του φύλου, δηλαδή τα οιστρογόνα, η προγεστερόνη και η τεστοστερόνη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν οι ορμόνες υπολείπονται, αρμόζει ορμονική υποκατάσταση, όπως στην περίπτωση των ορμονών του θυρεοειδή, αν και στην περίπτωση των ορμονών του φύλου ταιριάζει περισσότερο η ορμονική εναρμόνιση που έχει λιγότερες παρενέργειες και ταιριάζει απόλυτα στις ανάγκες του κάθε ανθρώπου.
- Διεγερτικά: Ουσίες με διεγερτική δράση είναι ο καφές και η νικοτίνη. Η νικοτίνη είναι η διεγερτική ουσία του τσιγάρου και όσοι έχουν κόψει το κάπνισμα και έχουν πάρει κιλά (πολύ συχνό φαινόμενο) το έχουν καταλάβει αυτό. Αυτές οι ουσίες αυξάνουν τον μεταβολισμό για λίγη ώρα μετά την κατανάλωσή τους. Η διάρκεια της αύξησης του μεταβολισμού εξαρτάται από την ταχύτητα που μεταβολίζει ο οργανισμός την διεγερτική ουσία.
- Δίαιτες: Οι δίαιτες μειώνουν τον μεταβολισμό γιατί στερώντας από τον οργανισμό τροφή, ο οργανισμός «απαντάει» μειώνοντας τις απαιτήσεις του σε ενέργεια. Αυτός ο μηχανισμός που στο παρελθόν βοηθούσε όταν υπήρχε έλλειψη τροφής για παράταση της επιβίωσης, σήμερα είναι ο σημαντικότερος λόγος που οι δίαιτες κάνουν κακό στο μεταβολισμό. Ο μηχανισμός χαρακτηρίζεται από την απώλεια μυϊκής μάζας (οι διαιτολόγοι την αποκαλούνε «υγρά») που είναι ο πιο ενεργοβόρος ιστός στο σώμα.
- Διατροφική Δυσανεξία: Η λήψη ενός γεύματος αυξάνει παροδικά τον μεταβολισμό, αν το γεύμα δεν περιέχει τροφές στις οποίες είμαστε δυσανεκτικοί. Αντίθετα, αν το γεύμα περιέχει τροφές στις οποίες είμαστε δυσανεκτικοί ακολουθείτε μείωση του μεταβολισμού. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές δεν εμφανίζεται κάποιο σύμπτωμα και είναι δύσκολο να το αντιληφθούμε μόνοι μας. Μόνο σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί υπνηλία ή μείωση τη ενέργειας μετά το γεύμα, σημάδι διατροφικής δυσανεξίας μεγάλου βαθμού. Σε κάθε περίπτωση το τεστ διατροφικής δυσανεξίας θα αναδείξει τις τροφές και θα βοηθήσει να αποφευχθούν.