Τα τελευταία χρόνια πολλές επιστημονικές μελέτες αναδεικνύουν την επίδραση της άσκησης στα επίπεδα οξειδωτικού στρες. Μια σημαντική ομάδα που έχουν συνήθως αυξημένα επίπεδα οξειδωτικού στρες, είναι οι ασκούμενοι που κάνουν συστηματική άσκηση. Επίσης, τα άτομα που ξεκινούν ξαφνικά γυμναστική, ενώ έχουν να γυμναστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι μία ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα.
Με βάση τις έρευνες έχει επιστημονικά αποδειχθεί ότι η έντονη άσκηση ενέχεται στην αύξηση της παραγωγής ελευθέρων ριζών και κατ' επέκταση στην εκδήλωση του οξειδωτικού στρες.
Αυτό συμβαίνει γιατί κατά τη διάρκεια της έντονης σωµατικής άσκηση, αυξάνεται η πρόσληψη οξυγόνου κατά 10 με 15 φορές, με αποτέλεσμα να παράγονται σηµαντικές ποσότητες ελεύθερων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες που παράγονται κατά την άσκηση επιτίθενται στα μυϊκά κύτταρα, προκαλώντας βλάβες στις κυτταρικές μεμβράνες των μυϊκών κυττάρων εξαιτίας της υπεροξείδωσης των λιπιδίων τους. Επίσης σχετίζονται με τροποποίηση του γενετικού υλικού των μυϊκών κυττάρων, επιδείνωση της αποκατάστασης από την έντονη προπόνηση και μειώνοντας την ανοσοποιητική λειτουργία του οργανισμού, κάνοντάς τον οργανισμό ευάλωτο σε λοιμώξεις, όπως ιώσεις, κρυώματα, κτλ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του χρόνου που απαιτείται για την επαναφορά των μυών στην αρχική τους κατάσταση και τη μείωση της αντοχής καθώς και της απόδοσης.
Επίδραση των ελευθέων ριζών στην άσκηση:
- Βλαβη στο λιπίδια της κυτταρικής μεμβράνης
- Τροποποίηση του γενετικού υλικού των μυϊκών κυττάρων
- Επιβράδυνση της μυϊκής αποκατάστασης
- Μείωση της άμυνας
- Αύξησης των λοιμώξεων από μικρόβια
- Μείωση αντοχής
- Μείωση απόδοσης
- Μυϊκοί πόνοι (μυϊκός κάματος)
Τα αυξημένα επίπεδα ελευθέρων ριζών συμβάλλουν στη δυσλειτουργία των κυτταρικών μεμβρανών και στην εμφάνιση μυϊκών βλαβών και πόνων (το γνωστό πιάσιμο). Ανεξάρτητα από το επίπεδο της φυσικής κατάστασης όλοι θα έχετε νιώσει πιασμένοι μετά από μια έντονη σωματική δραστηριότητα. Αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα πιο έντονο μετά από μια δύσκολη προπόνηση. Επίσης παρόλο που η συστηματική σωματική άσκηση βοηθά στη διατήρηση της γενικότερης υγείας, όταν προπονείστε έντονα αυξάνεται η πιθανότητα να αρρωστήσετε με ένα απλό κρυολόγημα ή μια ίωση. Οι περισσότερες από αυτές τις βλάβες σχετίζονται με την ύπαρξη του οξειδωτικού στρες που είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της άσκησης και μπορεί να έχει ανεπιθύμητες συνέπειες στην υγεία και την ευρωστία.
Η μείωση των μυϊκών και ανοσοποιητικών βλαβών που προκαλούνται εξαιτίας της άσκησης αποτελούν παράγοντα πολύ σημαντικό για την αποκατάσταση μετά την έντονη άσκηση. Καθώς τα προγράμματα των προπονήσεων γίνονται όλο και πιο απαιτητικά, η λειτουργία του αντιοξειδωτικού μηχανισμού αποτελεί παράγοντα-κλειδί για την αύξηση της αθλητικής απόδοσης. Παρότι ο οργανισμός παράγει από μόνος του αντιοξειδωτικές ουσίες (ένζυμα), για να προστατευτεί από τις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται κατά την άσκηση, μπορεί να είναι απαραίτητες και κάποιες εξωγενείς ουσίες. Αυτές τις ουσίες ο ασκούμενος μπορεί να τις προσλάβει από την διατροφή του αλλά και ως συμπλήρωμα. Ο έλεγχος του οξειδωτικού στρες μπορεί να καθοδηγήσει την καλύτερη απόφαση για καλύτερη διατροφή και πιθανή χρήση των κατάλληλων αντιξειδωτικών σκευασμάτων με την αξιολόγηση του κινδύνου από την έκθεση σε ελεύθερες ρίζες.
Η βέλτιστη διατροφή αποτελεί το σύμμαχο που μπορεί να προάγει την απόδοση και την αποκατάσταση από την προπόνηση και να κάνει τη διαφορά. Η επαρκής πρόσληψη των απαραίτητων αντιοξειδωτικών ουσιών και μικροθρεπτικών συστατικών (βιταμίνες, μέταλλα) αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της βελτιστοποίησης της διατροφής. Ορισμένες από τις πιο σημαντικές επιδράσεις των συστατικών αυτών στις σωματικές λειτουργίες που σχετίζονται με την προπόνηση και την απόδοση περιλαμβάνουν τη συμμετοχή τους στην παραγωγή ενέργειας, στην επαρκή ανοσοποιητική λειτουργία, στην προστασία των ιστών από οξειδωτική βλάβη, στη σύνθεση αιμοσφαιρίνης, στη διατήρηση της σκελετικής υγείας, στη δόμηση και επιδιόρθωση του μυϊκού ιστού μετά την άσκηση.